Terug naar het overzicht

Filmen over kunstprojecten: een reflectie op het proces

Suzanna: een compact project met grote ambities

Het project met Suzanna loopt inmiddels al twee jaar. Dat klinkt lang, en dat ís het ook, maar de lengte zegt ook iets over het proces.

De film begon ooit als een verhaal over het maken van één beeld. Onderweg veranderde dat. Het kunstproject kreeg een andere draai, niet meer geschikt voor film. Haar werk ontwikkelde zich, net als Suzanna zelf. Ze veranderde van stijl, van blik, en daarmee veranderde ook de insteek van de film. We volgden niet langer een proces, maar een ontwikkeling. Van buiten en van binnen. Daar moet je de tijd voor nemen en het juiste moment voor afwachten. Daarbij hoort veel overleg voeren en geduld hebben.

Dat vraagt om een intuïtieve aanpak. Geen strak draaiboek, maar aanvoelen wanneer iets zich aandient. En ook vertrouwen. Want je werkt samen aan iets dat iemands uitstraling, identiteit, of hoe je het ook noemt, naar buiten brengt. Dat is kwetsbaar. Zeker als je met een strakker budget werkt, wil je als maker iemand ook echt iets geven dat klopt. Dat het echt iets oplevert.

Sara: strakke planning, duidelijke eindstreep

En dan Sara. Het tegenovergestelde, zou je bijna zeggen. Hier is een duidelijke deadline. Het werk moet af, de tentoonstelling opent. De film staat ernaast. Dat wil niet zeggen dat er geen ruimte is voor spontaniteit. Tijdens de afgelopen draaidag liet Sara me achter met een flinke puzzel, maar wel een hele leuke.

Inmiddels zit ik midden in de edit en weet precies wat ik nog nodig heb en wat het einddoel is. Die spanning, dat 'maakproces-gevoel', mag er in zo'n film ook gewoon zijn. Sterker nog, het maakt de film vaak leuker. En hierna is de film nog niet af. Want het laatste opnamemoment is een dag voor de opening van de tentoonstelling. Dan voeg ik de laatste beelden toe en is de film te zien naast het kunstwerk.

Verschillen en overeenkomsten

Natuurlijk zijn de verschillen groot, maar er is ook zeker overlap. Soms uit dat zich ook in andere manieren, maar over het algemeen geldt:

• Flexibiliteit. Dingen lopen anders. Altijd. Dat is geen uitzondering, dat ís het proces.
• Vertrouwen. Je maakt iets over iemands werk, dat raakt ook wie iemand is.
• Duidelijkheid. Goed communiceren wat er nodig is voor het beste resultaat.
• Budgetbewustzijn. Kunstenaars hebben niet zomaar extra ruimte of geld. Dus je denkt mee, en vooruit.
• Een plan. Ook al laat je ruimte voor het onverwachte, je weet waar je op aanstuurt.

Werken met kunst = meebewegen

Wat ik zelf belangrijk vind, is dat ik niet zomaar ga filmen zonder idee of doel. Dat geldt voor elk filmproject, maar wanneer je filmt voor een kunstproject misschien nog wel meer. Dat hoeft geen strak schema te zijn, maar wel een richting. En onderweg houd ik altijd de vinger aan de pols. Soms ga je naar links terwijl je dacht dat het rechtdoor zou zijn. En dat is oké. Zolang je het samen doet.

Of het nu met Suzanna is, of met Sara: elk project vraagt om iets anders. Maar ze vragen allebei om aandacht, afstemming, en liefde voor het maakproces. En of het nu twee jaar duurt of twee maanden: als het lukt om een film te maken die recht doet aan het werk en de maker, dan is dat waar het uiteindelijk om draait.

Tips voor filmmakers die kunstprojecten vastleggen

Op basis van deze projecten heb ik een paar dingen geleerd die ik graag deel:

• Bouw vertrouwen op. Of je nu maanden meedraait of een paar dagen filmt: je werkt mee aan iets persoonlijks. Neem daar de tijd voor.
• Zorg voor een duidelijk startidee, maar blijf flexibel. Een film is geen vast recept. Kunst is dat al helemaal niet.
• Durf het tempo te volgen. Niet elk project gaat in een rechte lijn van A naar B. Soms moet je wachten. Soms moet je schakelen.
• Praat over het budget, zonder dat het ongemakkelijk wordt. Je helpt door realistisch te zijn over wat mogelijk is, zonder concessies te doen aan de essentie.
• Houd overzicht. Waar ben je in het proces? Wat heb je al, wat mis je nog? En hoe hou je het project overzichtelijk voor jezelf én de kunstenaar?
• Laat ruimte voor intuïtie. De mooiste scènes ontstaan vaak niet uit planning, maar uit aandacht.

Evariste

Wil jij graag een film laten maken over een kunstproject, of ben je benieuwd hoe ik jouw verhaal in beeld zou brengen? Als flexibele freelance filmmaker uit Den Haag denk ik graag met je mee. Neem gerust contact met mij op, dan kijken we samen wat er allemaal mogelijk is.

De mooie foto’s van Sara Vrugt en mij, in deze blog, zijn gemaakt door Tessa Veldhorst van De Schaapjesfabriek.